Có những bằng chứng cho thấy các nền văn minh cổ đại như nền văn minh Xích đạo Mesopotamia (nay là Iraq và Syria) và nền văn minh Ai Cập cổ đại đã biết sử dụng xà phòng. Những tấm bảo mật bằng đá tồn tại từ khoảng 2800-2500 trước công nguyên ở Mesopotamia chứa các mô hình của quy trình làm xà phòng.

Trong lịch sử, việc sử dụng xà phòng đã tiến hóa và phát triển từ các công thức đơn giản đầu tiên cho đến những công nghệ và quy trình phức tạp hiện đại ngày nay.

Xà phòng thủ công đã có một lịch sử dài kéo dài hàng ngàn năm. Dưới đây là một tóm tắt về lịch sử của xà phòng thủ công theo từng mốc thời gian:

• Thời cổ đại: Xà phòng thủ công được ghi nhận từ thời cổ đại, khi con người đã khám phá cách làm xà phòng từ các nguồn tự nhiên như tro núi lửa và tro than. Xà phòng thủ công đầu tiên được tạo ra có thể được tìm thấy trong các văn bản cổ đại của Babylon, Ai Cập và La Mã.

• Trung cổ: Trong thời Trung cổ, xà phòng thủ công tiếp tục được phát triển và sử dụng rộng rãi. Tại châu Âu, nghề làm xà phòng thủ công được tổ chức và phát triển bởi các nghề nghiệp như xưởng xay, xưởng thuốc nhuộm và xưởng da. Các thành phố như Marseille ở Pháp và Savona ở Ý trở thành trung tâm sản xuất xà phòng thủ công nổi tiếng.

• Thế kỷ 19: Trong thế kỷ 19, công nghệ sản xuất xà phòng công nghiệp bắt đầu phát triển và dần thay thế xà phòng thủ công. Sự phát triển của công nghiệp hóa và sự tiện lợi của xà phòng công nghiệp đã dẫn đến giảm thiểu sự phụ thuộc vào xà phòng thủ công.

• Thế kỷ 20: Mặc dù xà phòng công nghiệp đã trở thành sự lựa chọn phổ biến, xà phòng thủ công vẫn tồn tại và trở nên phổ biến hơn trong những năm gần đây. Sự tăng cường ý thức về sức khỏe và môi trường đã thúc đẩy người tiêu dùng quay trở lại sử dụng xà phòng thủ công, với sự tôn trọng đối với nguyên liệu tự nhiên và quy trình làm thủ công.

Trong thời cổ đại, người ta đã khám phá và làm xà phòng bằng cách sử dụng các nguyên liệu tự nhiên có sẵn trong môi trường xung quanh. Dưới đây là một số phương pháp và nguyên liệu thông thường được sử dụng:

• Tro núi lửa và tro than: Tro núi lửa và tro than đã được sử dụng như một nguồn nguyên liệu để làm xà phòng. Tro núi lửa được tạo ra từ các hoạt động núi lửa, trong khi tro than được sản xuất từ quá trình cháy than đá.

• Xà phòng tro: Một phương pháp đơn giản để làm xà phòng trong thời cổ đại là kết hợp tro với dầu hoặc chất béo. Hỗn hợp này được đun nóng và trộn đều để tạo thành một loại xà phòng sáp.
• Dầu thực vật: Dầu thực vật như dầu ô-liu, dầu hạnh nhân và dầu cọ cũng đã được sử dụng để làm xà phòng. Dầu được trộn với tro hoặc kiềm để tạo thành một dung dịch xà phòng.

• Kiềm: Kiềm, như kali hydroxit (KOH), được sử dụng để tạo ra phản ứng xà phòng hóa. Kiềm hòa tan trong nước và sau đó kết hợp với dầu hoặc chất béo để tạo thành xà phòng.

Quá trình sản xuất xà phòng trong thời cổ đại thường rất đơn giản và thủ công. Người ta trộn các nguyên liệu lại với nhau và đun nóng để kích hoạt phản ứng xà phòng hóa. Sau đó, hỗn hợp được đổ vào khuôn hoặc chế thành các thanh xà phòng để khô và cứng lại.

Tuy nhiên, quy trình làm xà phòng trong thời cổ đại có thể khá đơn giản và thô sơ so với các phương pháp và công nghệ hiện đại sử dụng ngày nay.

Trong thời cổ đại, người ta sử dụng chất béo từ các nguồn tự nhiên để làm xà phòng. Dưới đây là một số nguồn chất béo thông thường được sử dụng:

• Dầu động vật: Chất béo từ động vật như lợn, bò, cừu, dê và ngựa có thể được sử dụng để làm xà phòng. Chất béo này có thể thu được từ mỡ động vật thông qua quá trình nấu chảy hoặc chế biến.

• Dầu thực vật: Ngoài dầu ô-liu, người cổ đại cũng sử dụng các loại dầu thực vật khác như dầu hạnh nhân, dầu cọ và dầu cây hạt chia để làm xà phòng. Các loại dầu thực vật này có thể được trích xuất từ hạt, quả hoặc cây cỏ.
• Dầu hạt: Ngoài dầu thực vật, người cổ đại cũng sử dụng dầu từ hạt như hạt bông, hạt cải và hạt bơ để làm xà phòng. Những loại dầu này có thể được chiết xuất từ hạt thông qua quá trình ép hoặc nghiền.
• Chất béo động vật: Ngoài mỡ động vật, các loại chất béo từ tổng hợp động vật như sáp ong và dầu cá cũng đã được sử dụng để làm xà phòng.

Ngày nay, xà phòng thủ công không chỉ là một sản phẩm thông thường mà còn là một lĩnh vực sáng tạo và nghệ thuật. Các nhà sản xuất và người làm xà phòng thủ công đang sáng tạo ra những thành phẩm độc đáo và tinh tế, kết hợp giữa chất lượng, thiên nhiên và sự sáng tạo.